Στο άρθρο αυτό περιγράφονται οι νεώτερες απόψεις σχετικά με τη φύση και την αξιολόγηση των ατομικών διαφορών, που βασίζονται κυρίως στη θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών (information processing theory) και στη θεωρία του -γνωστικού σχήματος (schema theory). Προτείνεται μια νέα θεώρηση των ατομικών διαφορών, που προκύπτει από τη συγκριτική ανάλυση των παραπάνω θεωριών και που υποστηρίζεται από εμπειρικές έρευνες. Σύμφωνα με τη νέα αυτή προσέγγιση, τη θεωρία της γνωστικής αντιστάθμισης (cognitive compensation theory), οι ατομικές διαφορές είναι προϊόντα της αλληλεπίδρασης της γνώσης και των νοητικών ικανοτήτων. Εντοπίζονται επτά πηγές δι-ατομικών και ενδο-ατομικών διαφορών και προτείνονται εφαρμογές στο χώρο της ψυχολογίας και της εκπαίδευσης.
